تحریر نو - تخریب مجسمه‌های پایتخت

شهر تهران با داشتن بیش از ۷۰۰ اثر حجمی، با پدیده‌ی وندالیسم مواجه است و هر از چندگاهی خبر تخریب یک اثر هنری به‌گوش می‌رسد.

شهر تهران با داشتن بیش از ۷۰۰ اثر حجمی در مناطق مختلف آن، با پدیده‌ی وندالیسم مواجه است و هر از چندگاهی خبر تخریب یک اثر هنری به‌گوش می‌رسد. به‌تازگی نیز قلم و انگشت مجسمه‌ی کمال‌الدین بهزاد شکسته است.

تحریرنو: افزایش آثار هنری و به‌خصوص مجسمه‌های شهری در سطح پایتخت، پدیده‌ی وندالیسم و تخریب آثار هنری را نیز به‌دنبال داشته‌است. شهر تهران بیش از ۷۰۰ اثر حجمی دارد که هر از چند گاهی خبر تخریب و آسیب‌دیدن و یا دزیده‌شدن یکی از این آثار به گوش می‌رسد.

چندی پیش بود که خبر تخریب مجسمه‌ی "مرد شمشال نواز" مقابل فرهنگ‌سرای نیاوران از سوی خبرگزاری‌ها منتشرشد. این مجسمه که به "قاله مره" از نوازندگان معروف شمشال‌نواز اختصاص دارد، توسط عده‌ای ناشناس مورد تخریب قرار گرفت، شمشالش شکسته و بخشی از انگشتان او نیز تخریب شد.

سال گذشته نیز مجسمه‌ی دیگری از یک هنرمند جوان تخریب شد که این مجسمه در بزرگ‌راه شیخ فضل‌اله نوری نصب شده‌بود و مردی را نشان می‌داد که تیر چراغ برق را در بغل داشت و امروز از این اثر تنها پاهایش باقی مانده است.

به‌تازگی نیز مشاهده کردیم که مجسمه‌ی کمال‌الدین بهزاد که در گذر فرهنگ و هنر در خیابان برادران مظفر مقابل موسسه‌ی صبا وابسته به فرهنگ‌ستان هنر نصب شده بود، از ناحیه‌ی قلم نی و بخشی از انگشتان دچار شکستگی شد.

همه‌ی این اتفاقات را اضافه کنید به ماجرای ناپدیدشدن ۱۲ مجسمه‌ی برنزی شهر تهران که هنوز خاطره‌ی تلخ آن از اذهان مردم پایتخت پاک نشده‌است.

مجسمه‌هایی چند تُنی که در اواخر سال ۸۹، با استفاده از جرثقیل و به‌طور ناگهانی یک‌به‌یک ناپدید شدند و بعد از گذشت سه‌سال‌وچندماه از آن روزها، علیرغم وعده‌های پلیس و مسئولان، هنوز هیچ‌خبری از سارقان احتمالی این آثار نیست و کسی نمی‌داند چگونه این مجسمه‌های چند تُنی در عرض چند هفته از تهران ناپدید شد.

علیرضا فاضلی سرپرست اداره‌ی حجم سازمان زیباسازی شهر تهران درباره‌ی تخریب این آثار گفت: ما چاره‌ای نداریم، یا باید آثار هنری را از جنس مقاوم مثل برنز بسازیم که احتمال دزدیده‌شدن آن وجود دارد مثل همه‌ی چیزهای دیگری که ارزش فروش دارد مثل درهای چدنی، سیم‌های برق و برنز، یا آن که باید این آثار را از جنس فایبرگلاس بسازیم که به‌لحاظ مادی ارزش فروش ندارند اما این آثار هم با پدیده‌ی وندالیسم مواجه می‌شود و با تخریب این آثار نیز به‌گونه‌ی دیگری روبه‌رو هستیم.

وی افزود: وندالیسم و تخریب آثار هنری یا باجه‌ی تلفن، صندلی اتوبوس‌ها و... هیچ چاره‌ای به‌جز فرهنگ‌سازی ندارد.

او وظیفه‌ی سازمان زیباسازی را ساخت آثار هنری و نصب آن‌ها در سطح شهر دانست و گفت: این سازمان در شرایطی که اثری دچار فرسودگی شود و یا در طول زمان آسیب‌هایی به آن وارد شود، آن را مرمت می‌کند و سعی دارد که از آثار هنری خود حفاظت کند تا ماندگار بمانند اما اگر با وندالیسم مواجه شویم دیگر آسیب جزئی نیست بلکه تخریب اثر هنری است و چاره‌ای نداریم مگر آن‌که با فرهنگ‌سازی مانع گسترش آن شویم.

این مقام مسئول در اداره‌ی حجم سازمان زیباسازی شهرداری تهران تاکید دارد که وقتی با تخریب یک اثر هنری مواجه می‌شویم، یا باید آن‌را دوباره بسازیم که هزینه‌ی کامل ساخت این مجسمه را باید متحمل شویم و یا آن‌که به‌جای آن اثر دیگری را ساخته و نصب کنیم که این تصمیم‌گیری با نظر شورای هنری سازمان خواهد بود.

فاضلی درباره‌ی اثر تخریب‌شده‌ی فواد نیک‌زاد که در آن مردی تیر چراغ برقی را در آغوش گرفته‌است، بیان کرد: تخریب این اثر مربوط به‌سال گذشته است اما با توضیحاتی که دادم هر تصمیمی که درباره‌ی این اثر در شورای هنری گرفته شود، اجرایی خواهد شد.

او هم‌چنین تاکید کرد که اگر آثار تخریب شده متعلق به هنرمند برجسته‌ای باشد و یا آن اثر ویژگی بسیار منحصر‌به‌فردی داشته باشد، طبق نظر شورای هنری، سازمان برای ساخت و نصب دوباره آن اقدام خواهد کرد اما این اثر متعلق به فواد نیک‌زاد مربوط به آثار طرح استقبال از بهار است که عمده‌ی این آثار به ‌صورت موقت نصب می‌شوند اما این اثر که بسیار زیبا و ارزش‌مند هم بوده‌است، بنا به‌هر دلیلی از سوی برخی دچار تخریب کامل شده‌است و برای ساخت دوباره‌ی آن باید هزینه کنیم و یا آن که اثر دیگری را جای‌گزین آن کنیم که این موضوع بستگی به نظر شورای هنری سازمان دارد.

فاضلی هم‌چنین تصریح کرد: در صورت تخریب‌شدن آثار هنری، سازمان زیباسازی تعهدی نسبت به هنرمند ندارد که آن اثر را حتما دوباره به او سفارش دهد اما سعی ما این است که از آثار هنری سطح شهر حفاظت کنیم و در صورت آسیب‌دیدن آن‌ها را مرمت و بازسازی کنیم، بنابراین اگر نظر شورای هنری این باشد که این اثر فواد نیک‌زاد دوباره ساخته‌شود، قطعا این اتفاق خواهد افتاد.

سرپرست اداره‌ی حجم سازمان زیباسازی شهر تهران درباره‌ی آسیب دیدن مجسمه‌ی مرد شمشال‌نواز که مقابل فرهنگ‌سرای نیاوران نصب شده‌بود، توضیح داد: این اثر را قرار است سازنده‌ی آن، چنگیز اقبالی، در ایام تعطیلات مدارس مرمت کند.

وی افزود: آقای اقبالی معلم هستند و باید تا زمان پایان امتحانات دانش‌آموزان برای مرمت این اثر صبر کنیم.

فاضلی درباره‌ی آسیب‌دیدن مجسمه‌ی کمال‌الدین بهزاد که مقابل فرهنگ‌ستان هنر در خیابان برادران مظفر نصب شده‌است نیز توضیح داد: به‌هر حال با پدیده‌ی وندالیسم حتی در گذر فرهنگ و هنر نیز مواجه می‌شویم، به‌هر حال باید با فرهنگ‌سازی مانع تخریب آثار هنری شویم چرا که با وجود ۷۰۰ اثر حجمی در سطح شهر تهران نمی‌توانیم برای تک‌تک آن‌ها نگهبان بگذاریم.