تحریر نو - اگر طراحان حرف‌شان را به‌سادگی و سرعت منتقل نکنند، باخته‌اند

اگر طراحان حرف‌شان را به‌سادگی و سرعت منتقل نکنند، باخته‌اند

کاری پیپو طراح گرافیک فنلاندی معتقد است که طراحان گرافیک اگر نتوانند حرف‌شان را به‌سادگی و سرعت به مخاطب منتقل کنند، بازی را باخته‌اند.

کاری پیپو طراح گرافیک فنلاندی معتقد است که طراحان گرافیک اگر نتوانند حرف‌شان را به‌سادگی و سرعت به مخاطب منتقل کنند، بازی را باخته‌اند.

تحریرنو: کاری پیپو، گرافیست فنلاندی که برای برگزاری نمایشگاه و کارگاه آموزشی در یادبود نهمین سال درگذشت مرتضی ممیز به ایران سفر کرده‌است، درباره‌ی شیوه‌ی معرفی فنلاند، خودش و کارهایش در روز بزرگ‌داشت مرتضی ممیز گفت: معرفی شخصیت‌های انیمیشنی معروف فنلاندی یک تبلیغ نیست، در واقع می‌خواستم بگویم که خیلی از ایده‌ها از ایران یا نقاط دیگر دنیا می‌آیند و ناگهان در دسترس همگان قرار می‌گیرد و معروف می‌شوند. من چیزهایی از فنلاند نشان دادم چون می‌خواستم مخاطب ایرانی با زمینه‌هایی که من با آن‌ها در تماس بوده‌ام، آشنا شود تا بهتر بتوانم نشان بدهم که در راهی که در پیش گرفته‌ام چه کارهایی انجام داده‌ام.

پیپو ادامه داد: این‌روزها خیلی راحت می‌توان به فرهنگ‌های کشورهای مختلف جهان دسترسی پیدا کرد، اما هنوز مهم‌ترین نکته در کار ما این است که در محیطی که زندگی می‌کنیم به بهترین نحوی کارمان را انجام دهیم. امروزه در سراسر دنیا سطح دانش مردم بالاتر رفته است و همه بهتر می‌توانند کار کنند و از نظر ذهنی و قلبی بیش‌تر می‌توانند با هم و با کارهای یک‌دیگر ارتباط برقرار کنند.

وی درباره‌ی تاثیر سبک زندگی هنرمند بر آثارش توضیح داد: مهم‌ترین چیزها جزئیات، هم‌کلاسی‌ها، دوستان و والدین هستند که نخستین تاثیرات را بر یک شخص می‌گذارند و تعریف ما را از چیستی، چه‌گونگی و کیفیت زندگی می‌سازند. من خیلی خوش‌شانس بودم که در ۱۲ سالگی فهمیدم قرار است یک هنرمند بشوم و این چیزی بود که معلم زیست شناسی‌ام به من گفت.

پس بعد از آن راه تازه‌ای در پیش گرفتم و هرچه در پیش‌رویم قرار می‌گرفت، آنالیز می‌کردم و می‌گفتم خب این موضوع جزو چیزهایی که لازم است من در آینده بدانم نیست، این‌ها چیزهای مهمی در زندگی یک هنرمند نخواهند بود. البته بعد از گذشت سال‌های زیادی دریافتم که خوب است مقداری دانش درباره‌ی خیلی از چیزها در زندگی داشته باشم اما همان‌طور که می‌دانید وقتی نوجوان هستید فکر می‌کنید خودتان همیشه همه‌چیز را بهتر از دیگران می‌دانید.

کاری پیپو در ادامه اضافه کرد: در نهایت وقتی ۱۷ سالم بود در مدرسه‌ی هنر شروع به درس خواندن کردم و در ۲۱ سالگی فارغ‌التحصیل شدم. استادان ما شاگردان مدرسه باهاوس بودند که رنگ‌های تمیز و فرم‌های تمیز را به ما آموختند و این‌که بیش‌تر فرهنگ ما در فنلاند به کشاورزی، زمین‌های کشاورزی و طبیعت برمی‌گردد. به‌عنوان مثال در صنعت نساجی که این‌جا خیلی سنتی و پر نقش است، در فنلاند از فرم‌های خیلی ساده و واضح استفاده می‌شود. فلسفه‌ی کار من ساده، شفاف و قوی است. یکی از طراحان مبلمان خیلی معروف فنلاندی درباره‌ی آثار خودش اعتقاد دارد که سه‌چیز در آثارش رعایت می‌شود، ارگونومی، اکونومی و اکولوژی و من فکر می‌کنم با او هم عقیده هستم. در نتیجه فکر می‌کنم یک طراح گرافیک مسلما باید درست فکر کند و این اندیشه از زمینه‌های سبک زندگی ناشی می‌شود و هم‌چنین باید عناصر مشخصی را در کار‌ مد نظر داشته باشد.

این طراح بین‌المللی درباره‌ی نکات مهم در طراحی پوستر بیان کرد: امروزه مردم فرصت زیادی برای خواندن و دیدن یک پوستر در خیابان را ندارند و ما طراحان اگر نتوانیم حرف‌مان را به سادگی و سرعت به آن‌ها منتقل کنیم، بازی را باخته‌ایم. مهم است که وضوح و صراحت را اولین موضوع بدانیم و پس از آن به هوش‌مندانه‌تر یا پرکار‌تر بودن طرح فکر کنیم. اما هنوز پوستر باید هوش‌مندانه و واضح باشد که مردم بتوانند در فرصت کمی متوجه منظور آن بشوند. متاسفانه بیش‌تر پوسترها در خیابان‌ها شبیه به آلودگی‌های تصویری هستند، پس من فکر می‌کنم که این طراحان گرافیک تحصیل‌کرده باید تمام سعی‌شان را انجام دهند تا بهترین اثر را ارائه کنند و آلودگی جدیدی به خیابان و محیط زندگی‌مان اضافه نکنند. زیرا پوسترها به‌عنوان سند از نسل ما برای نسل‌های آینده باقی می‌ماند و این دلیلی‌ است که ما باید بهترین‌مان را ارائه کنیم.

او در پاسخ به این‌که اگر همه بخواهند هر سوژه‌ای را ساده کنند آیا به تکرار نخواهد رسید، اظهار کرد: من وقتی می‌خواهم شروع به‌کار کنم متریال‌های زیادی را در ارتباط با موضوع جمع می‌کنم و سعی می‌کنم آن‌ها را آنالیز کنم و ببینم مثلا این نمایش می‌خواهد چه پیامی به مخاطبش بدهد، حدود ۷۰ صفحه از نمایش را می‌خوانم و زیر جملات و کلمات کلیدی خط می‌کشم، همه‌ی نکات کلیدی را روی کاغذ می‌نویسم، اتودهای کوچکی می‌زنم اما بیش‌تر به‌معنی پیامی که باید منتقل شود فکر می‌کنم. در نتیجه می‌فهمم آن نمایش چه نوع نمایشی است و چه مفهومی دارد. بعد آن‌ها را با حوصله‌ی بیش‌تری می‌خوانم و در این زمان است که متوجه می‌شوم چه چیزهایی اضافی هستند و کلمات و موضوعات زیادی را حذف می‌کنم. در نهایت فکر می‌کنم چه‌طور می‌توانم این پیام نهایی را منتقل کنم و این‌جاست که شروع به‌کار می‌کنم. تنها با یک یا دو کلمه‌ی کلیدی در ذهنم و فقط پس از این‌که همه‌ی این‌ها را درک کرده باشم شروع به طراحی می‌کنم.

پیپو تصریح کرد: ۸۰ تا ۹۰درصد یک پوستر مربوط به فکرکردن به ایده است که چه چیزی، چرا و چگونه. تنها حدود ۱۰درصد کار، اجرای طرح و طراحی است و روند فکرکردن مهم‌ترین قسمت طراحی است. امروزه در بیش‌تر کشورهای دنیا روند آموزش خیلی پیش‌رفته‌تر از ۲۰-۲۵ سال پیش است و ما با مردم تحصیل کرده‌تری معاشرت داریم و به این دلیل کار طراح خیلی سخت‌تر شده است.

این طراح فنلاندی در ادامه یادآور شد: وقتی جوان‌تر بودم، خیلی کار می‌کردم و متوجه شدم که بعضی از مشتری‌ها خیلی ایراد می‌گیرند. من تصمیم گرفتم که با آدم‌های نادان کار نکنم، این تصمیم جسارت می‌خواست چون بخشی از مشتری‌هایم را از دست می‌دادم. البته امروزه همه خیلی پیش‌رفت کرده‌اند. من اعتقاد دارم که باید خیلی خوب با سفارش‌دهنده صحبت کرد اما قبل از این‌که شروع به‌کار کنیم. یعنی باید قبل از شروع به‌کار متوجه شویم در ذهن آن‌ها چه می‌گذرد و تجارت یا کارشان را چگونه درک کرده‌اند اما پس از درک کامل موضوع، من باید در اجرای ایده‌ام آزاد باشم اما نمی‌شود بدون داشتن آن زمینه‌ها یک راست برویم سراغ ساده‌سازی و خلاصه‌کردن و در نهایت به مشتری بگوییم همین است که هست.

پیپو تاکید کرد: هرگز نمی‌شود مطمئن بود که مشتری شما متوجه طرح صریح و نهایی شما می‌شود، پس همیشه باید در زمان ارائه، او را در جریان اتفاقی که رخ داده، قرار داد. به‌عنوان مثال وقتی من نشان جدید شهرم را طراحی کردم و قرار بود آن‌را در شهرداری برای مقامات شهری رونمایی کنم، یک مارش پخش نکردم و ناگهان پرده را بردارم و بگویم این لوگوی شهر است. ابتدا ۵ تا ۱۰‌دقیقه درباره‌ی این‌که لوگو چیست، چرا شما به آن احتیاج دارید و چرا نتیجه‌ی کار من این نوع از لوگو است، صحبت کردم تا آن‌ها هم درکی از شکل لوگو داشته باشند و در نتیجه وقتی لوگو را دیدند با آن موافقت کردند.

کاری پیپو درباره‌ی اسکیس‌های سریع با طرح یک مثال گفت: خیلی کم پیش می‌آید که کاری را سریع اتود بزنم. ولی یکی از پوسترهای که برای یونسکو طراحی کردم، یکی از آن اتودهای سریع بوده است. یونسکو مسابقه‌ای داشت که در آن باید راجع به این‌که زندگی باید چگونه بدون جنگ، گرسنگی، فقر، آلودگی و... باشد، پوستری طراحی می‌کردیم. من فکر می‌کردم غیر ممکن است که همه‌ی این چیزها را در یک تصویر قرار بدهم، در نتیجه به یک راه‌حل مثبت رسیدم و دیدم که آدم‌های مثبت و آرام لبخند می‌زنند پس راه‌حل، شاد زیستن بود و من یک صورت ساده خندان کشیدم و به‌جای خط بدنش یک فلش به سمت صورت گذاشتم یعنی این چیزی است که باید برای داشتن زندگی ایده‌آل انجام دهیم. این طرح را به همسرم نشان دادم و او گفت این ایده‌ی خیلی خوبی است اما خیلی سریع است به‌نظرم به‌کار ادامه بده و من پس از ۲ هفته فهمیدم همان طرح، بهترین است و همین‌طور هم بود این طرح به بخش پایانی راه یافت و برنده‌ی اول شد.

پیپو درباره‌ی اولویت‌های زندگی یک طراح از نظر او بیان کرد: من خیلی زود به این نتیجه رسیدم که سلامتی، آرامش و خانواده مهم‌ترین بخش زندگی است و پس از آن، طراحی گرافیک. زیرا پسر کوچکم وقتی دو ساله بود به‌دلیل بیماری سختی برای ۴ ماه در بیمارستان بستری شد و در آن مدت از شدت فشار عصبی که داشتم نمی‌توانستم کار کنم. وقتی همه‌چیز رو به بهبود رفت، توانستم آرام شوم و به طراحی گرافیک فکر کنم و از آن لذت ببرم. لازم نیست همه چنین تجربه‌های سختی را پشت سر بگذارند تا بفهمند وقتی سخت کار می‌کنی و زیر فشار هستی، بهترین کارت را انجام نمی‌دهی. فقط وقتی زندگی را آسان می‌گیری و آرامش داری بهترین‌ها خلق می‌شوند. در نتیجه رسیدگی به زندگی و مراقبت از پسرم، اکنون او نیز یک طراح گرافیک موفق است.

وی در پاسخ به نظرش درباره‌ی کنار گذاشتن تدریس و یافتن راهی برای ارتباط ساده با مردم توضیح داد: فکر می‌کنم که پیدا کردم و به‌همین دلیل هم الان این‌جا به‌راحتی درباره‌ی گرافیک صحبت می‌کنیم. در نهایت پیام من این است که روش کار یا اصلا کار برای من مهم نیست. بلکه پیغامی که در پشت کار قرار دارد برای من مهم است. یک طراحی می‌تواند خیلی عالی نباشد اما پیامش را خوب منتقل کند، یک اشتباه کوچک قابل قبول است اگر پیام منتقل شود اما در خیلی از کارهای عالی پیام منتقل نمی‌شود، فکر می‌کنم مهم این است که به چه فکر می‌کنیم و چطور انجامش می‌دهیم.

کاری پیپو در پایان و در حالی که تصویری را روی دستمال کاغذی می کشید، گفت: حدود ۳۶ سال پیش اولین پوستری که از مرتضی ممیز و از یک طراح ایرانی دیدم مربوط به بینال هنر آسیا بود، یک دوات و یک شعله که از آن سر کشیده بود و در مجله‌ی "نووو" چاپ شده بود. فکر کردم چه ایده‌ی بی‌نظیری است یک شیشه دوات، جوهر و شعله.

یارنو پلتونن، مدیر موزه‌ی هنر هلسینکی فنلاند در سومین روز از برپایی نمایشگاه‌ی آثار کاری پیپو، از خانه‌ی هنرمندان ایران بازدید کرد. او که به‌هم‌راه تیم کارشناسی، برای ترمیم و پولیش یکی از مجسمه‌های پارک ملت به ایران سفر کرده‌است، خانه‌ی هنرمندان ایران و باغ هنر را بسیار زیبا ارزیابی کرد و برای هم‌کاری‌های متنوعی در زمینه‌ی فرهنگ و هنر با این مجموعه اعلام آمادگی کرد.

در راستای برقرار روابط فرهنگی و هنری میان سفارت فنلاند و خانه‌ی هنرمندان ایران نیز هم‌اکنون نمایشگاهی از آثار شهریار خوانساری، هنرمند ایرانی در کشور فنلاند برپاست.

علاقه‌مندان می‌توانند برای بازدید از ۳ نمایشگاه‌ی اتودهای مرتضی ممیز، پوستر و طراحی‌های کاری پیپو و منتخب آثار ابراهیم حقیقی تا ۱۳ آذرماه، به نشانی: خیابان آیت‌اله طالقانی، خیابان موسوی شمالی، باغ هنر، خانه‌ی هنرمندان ایران مراجعه کنند.