تحریر نو - عمده مطالبات نفتی ایران با کشورهای خارجی تسویه شده است

عمده مطالبات نفتی ایران با کشورهای خارجی تسویه شده است

براساس گزارش سه ماه از اجرای برجام ازسوی وزارت امورخارجه به مجلس عمده مطالبات نفتی ایران از کشورهای خارجی تسویه شده و یا در حال مذاکره برای تسویه نهایی است.

براساس گزارش سه ماه از اجرای برجام ازسوی وزارت امورخارجه به مجلس عمده مطالبات نفتی ایران از کشورهای خارجی تسویه شده و یا در حال مذاکره برای تسویه نهایی است.

به گزارش تحریرنو، دومین گزارش سه ماه از اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ازسوی وزارت امورخارجه به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی تقدیم شد.

در ابتدای این گزارش آمده است، برجام که در تیرماه ١٣٩٤ میان جمهوری اسلامی ایران و اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد به همراه آلمان، موسوم به ١+٥، مورد توافق قرار گرفت، پس از تایید شورایعالی امنیت ملی، مجلس شورای اسلامی و سرانجام مقام معظم رهبری (مد ظله‌العالی)، در تاریخ ٢٦ دیماه ١٣٩٤ به طور رسمی به مرحله اجرا در آمد.

آنچه مسلم است برجام در مسیر اجرا با موفقیتها و چالشهایی روبرو بوده است، با رفع تحریمهای مرتبط با هسته‌ای، که بخش عمده تحریمها علیه ایران را تشکیل می‌داد، گشایشهای قابل توجهی در حوزه های مختلف اقتصادی صورت گرفته است، چالش عمده در این باره زمانبر بودن بازگشت به شرایط پیش از تحریم است، البته با توجه به زمینه سازیهای آمریکا و غرب برای اعمال تحریمها از سالهای میانی دهه ٨٠ و مدتها پیش از آغاز مرحله آخر تحریمها در سال ٩٠، نیز شرایط روابط اقتصادی خارجی کشور نامناسب بوده و روابط اقتصادی و بویژه بانکی ایران با غرب بسیار محدود بوده است.

از این رو بازگشت به شرائط نسبتا عادی اقتصادی و بانکی نه تنها وابسته به رفع مقررات تحریمی است که تا حدقابل توجهی حاصل شده است، بلکه نیازمند رفع شرایط روانی تحمیلی بر موسسه های بانکی و پولی است که حتی پیش از وضع مقررات تحریمی حاکم بوده و مانع روابط اقتصادی بوده است، همچنین مشکلات و چالشهایی بر سر راه بهره گیری بهینه کشور از رفع این تحریمها وجود دارد که به طور عمده ناشی از محدودیتها و موانع غیربرجامی است، اما آثار اجتناب ناپذیر خود را بر انتفاع کشور از شرایط پسابرجام می‌گذارند.

رفع تحریمها در عمل

در طول سه ماه گذشته (٢٦ فروردین تا ٢٦ تیرماه) در همه حوزه هایی که تحریمهای هسته‌ای برقرار بوده است گشایشهای قابل توجهی صورت گرفته و روند بازگشت شرایط به وضع عادی به صورت مستمر ادامه دارد، یکی از این حوزه ها بخش نفت است که تاکنون تعداد ١٢ حساب بانکی در آلمان، ایتالیا، ژاپن، ترکیه، امارات، سوییس، چین و نیز شعب خارجی سه بانک ایرانی، برای واریز وجوه حاصل از صادرات محموله های نفتی معرفی شده و فعال هستند.

توافق با یک بانک بزرگ اروپایی نیز حاصل شده و این بانک بزودی درباره پرداخت تعهدهای نفتی شرکتهای اروپایی به نفع ذینفعهای ایرانی وارد عمل خواهد شد.

همچنین عمده مطالبات نفتی تسویه شده و یا در حال مذاکره است، به عنوان مثال، تسویه مطالبات با اینوک امارات و دریافت بیش از ٥ میلیارد دلار، تسویه مطالبات با شرکت انگلیسی-هلندی شل و دریافت حدود ٢ میلیارد دلار، تسویه مطالبات نفتی با هند و توافق دریافت بیش از ٦ میلیارد یورو مطالبات معوقه در یک روند سه ماهه، در این باره تاکنون حدود یک میلیارد و ٨٥٨ میلیون یورو یورو در ٢ بانک خلق ترکیه و EIH هامبورگ دریافت شده است.

مطالبات بابت معوقه های نفتی از شرکتهای یونانی در مجموع ٨٠٠ میلیون دلار بوده است که با توافق به عمل آمده درباره نحوه تسویه، تاکنون ١٣٢ میلیون دلار وصول شده است، که موارد دیگر نیز در حال مذاکره است.

همچنین برای بیمه نفتکشهای ایرانی در ابتدا مشکلاتی به دلیل شرکتهای آمریکایی عضو کلوب پی، اند، آی وجود داشت که با مجوز خاص اوفک مشکل برطرف شد، هم اکنون با ورود مجموعه شرکتهای بیمه اتکایی اروپایی، خلا ناشی از نبود بیمه های آمریکایی در کلوپ پی، اند، آی جبران شده و هم اکنون پوششهای بیمه‌ای مناسبی تا بیش از یک میلیارد دلار به نفتکشهای ایرانی داده می‌شود و به این ترتیب مشکل خاصی برای بیمه نفتکشها وجود ندارد.

مشکلات بیمه‌ای و بیمه اتکایی شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نیز برطرف شده و کشتیهای شرکت یادشده هم اکنون تا ٥٨٠ میلیون دلار پوشش بیمه‌ای دریافت می‌کنند که حتی بیش از حد مورد نیاز است.

مشتریان گذشته نفت خام ایران به تدریج در حال بازیابی هستند

در بخش صادرات نفت، مشتریان گذشته نفت خام ایران به تدریج در حال بازیابی هستند و مشتریان جدید نیز به تدریج اضافه می‌شوند، به اعتراف رسانه های خارجی عملکرد ایران در این زمینه فوق‌العاده بوده است، صادرات نفت خام از ٩٧٠ هزار بشکه در روز در پنج ماه نخست سال ١٣٩٢ به حدود ٢ میلیون بشکه در روز در خرداد‌ماه سال ١٣٩٥ افزایش یافته است.

همچنین فروش نفت به شرق آسیا ٢ برابر شده و بازار نفت خام ایران در اروپا توسعه یافته و بعد از توتال، اکنون شل نیز اولین محموله خود (١٣٠ هزار تن) را برداشت کرده است.

صادرات میعانات گازی نیز از ٢٣٠ هزار بشکه در روز در پنج ماه نخست سال ١٣٩٢ به ٤٥٠ هزار بشکه در خردادماه ١٣٩٥ افزایش یافته است، همچنین ظرف پنج ماه گذشته، تولید نفت به میزان قبل از تحریمها (٣ میلیون و ٨٠٠ هزار بشکه) رسیده است.

توسعه در بخش اکتشاف و سرمایه گذاری در میدانهای مشترک نفت و گاز

در بخش اکتشاف و توسعه نیز فعالیتهای بسیاری صورت گرفته به گونه‌ای که هم اکنون مذاکره با شرکتهای معتبر بین‌المللی (اروپایی، چینی و اخیرا روسی) برای انعقاد قراردادهای توسعه، اکتشاف و سرمایه گذاری، بویژه برای توسعه میادین مشترک، در حال انجام است.

اطلاعات لازم برای پروژه هایی با ارزش ٥ تا ٦ میلیارد دلار ارائه شده و شرکتها در حال بررسی این موارد هستند، چنین مذاکراتی معمولا طولانی و زمانبر است و با نهایی شدن مدل قراردادهای جدید نفتی، ١٠ پروژه جدید توسعه معرفی خواهد شد.

برطرف شدن مشکلات بیمه نفتکشها

حمل عمده نفت ایران توسط ابرنفتکشهای اروپایی و ژاپنی انجام می‌شود که مشکلی برای بیمه ندارند، هند، کره و چین از نفتکشهای ایران استفاده می‌کنند، هم اکنون کلیه مشکلات بیمه و بیمه اتکایی نفتکشها مرتفع شده و در این مورد مانعی بر سر راه صادرات نفت، میعانات گازی و فرآورده های نفتی وجود ندارد.

بخش عمده‌ای از وجوه حاصل از فروش و صادرات نفت در دسترس و قابل نقل و انتقال است، حسابهای بانکی متعلق به شرکت نفت اجرای این مهم را به عهده دارند.

آزاد شدن تجهیزات و وجوه توقیف شده صنعت نفت ایران

تمام تجهیزات توقیف شده شرکتهای تابعه صنعت نفت، شامل کمپرسورهای تبریدی، کمپرسورهای تثبیت میعانات گازی، الکترو کمپرسورها، مبدلهای حراراتی و غیره آزاد شده‌اند و بسیاری از آنها نیز وارد ایران شده است، همچنین عمده مطالبات تسویه و به حساب بانک مرکزی واریز یا منظور شده است یا در حال مذاکره است.

کاهش هزینه‌ ها در صنعت نفت

با توجه به امکان دسترسی به تامین کننده‌ گان اصلی، حضور شرکتهای مختلف و برداشته شدن انحصارها، قیمتهای خدمات اصلی و پرهزینه مورد نیاز صنعت نفت مانند دکل حفاری حدود ٥٠ درصد کاهش را نسبت به دوره قبل از رفع تحریمها تجربه کرده است.

همچنین دسترسی بدون واسطه و مستقیم به شرکتهای اصلی ارائه دهنده خدمات و کالا و شرکتهای صاحب فناوری، امکان خرید کالا با کیفیت و استاندارد بالا و در نتیجه افزایش سرعت طرحها و کاهش هزینه ها، امکانپذیر شده است.

علاقمندی کشورهای اروپایی به محصولات پتروشیمی ایران

بعد از اجرایی شدن برجام صادرات محصولات پتروشیمی کشور رشد ٣٠ تا ٣٧ درصدی داشته است، همچنین میزان علاقمندی کشورهای اروپایی و آسیایی به محصولات پتروشیمی ایران افزایش قابل توجهی داشته است.

براساس این گزارش پس از اجرایی شدن برجام، حضور گسترده شرکتهای صاحب نام در زمینه لیسانس و تکنولوژی از کشورهای مختلف اروپایی، ژاپن، کره‌جنوبی، روسیه، چین، سنگاپور، ترکیه و هندوستان با هدف مشارکت در سرمایه گذاری پروژه های صنعت پتروشیمی ایران بسیار چشمگیر بوده است به طوری که انعقاد ٣ مورد تفاهمنامه همکاری با شرکتهای توتال فرانسه، میتسویی ژاپن و سرکوبه اسپانیا جهت انجام سرمایه گذاری و تامین منابع مالی طرحهای پتروشیمی از جمله نتایج مذاکرات بوده است.

همچنین شرکت لینده آلمان و میتسویی ژاپن جهت مشارکت در سرمایه گذاری پروژه های دماوند به صورت BOO پیشنهادهای خود را ارائه کرده‌اند، در عین حال فرایند خروج تجهیزات و کالاهای صنعتی از کشورهای خارجی به ایران نیز تسهیل شده است.

برطرف شدن مشکلات بیمه‌ای شرکت ملی نفتکش

آخرین وضع پس از اجرای برجام در حوزه حمل و نقل دریایی مرتبط با شرکت ملی نفتکش ایران در سه حوزه بیمه های دریایی، کلاس و پرچم که در دوران تحریمهای هسته‌ای دچار مشکلات بزرگی بودند به شرح زیر است:

بیمه های دریایی: هم اکنون کاستی موجود در ساختار اتکایی کلوبهای پی، اند، آی عضو IGA به دلیل حضور بیمه گران اتکایی آمریکایی در این ساختار از طریق خرید قرارداد اتکایی مکمل (Fall-back) و مکانیزم مشارکت بین کلوبها به صورت موقت مرتفع شده است که پاسخگوی نیاز عملیاتی این ناوگان و مشتریان شرکت نفت است.

هم اکنون بخش بزرگی از نفتکشهای این ناوگان تحت پوشش کلوبهای عضو گروه بین‌المللی قرار گرفته‌اند و بقیه نیز طی ٢ هفته آینده انجام خواهد شد، در این ارتباط مذاکرات و مکاتبات گسترده‌ای با عمده کلوپهای عضو این گروه صورت گرفته است و پیگیری برای رسیدن به یک راه کار بلندمدت نیز در حال انجام است که پیش بینی می‌شود حداکثر تا پایان امسال میلادی عملی شود، استفاده از تسهیلات داخلی مانند موسسه بیمه متقابل کیش (Kish P&I) نیز از اولویتهای این شرکت است که حسب نیاز عملیاتی ناوگان برنامه ریزی شده است.

دارا بودن کلاس از یکی از سازمانهای معتبر بین‌المللی (عضو گروه IACS) از فاکتورهای مهم بازاریابی کشتیها در بازارهای اروپا و دیگر بازارهای بین‌المللی است، علاوه بر آن، بدون دارا بودن کلاس مناسب (IACS) امکان اخذ پوششهای بیمه‌ای اشاره شده و همچنین ورود به بنادر و ترمینالهای نفتی نیز وجود نخواهد داشت، خوشبختانه این مسئله نیز با فضای فراهم شده تحت برجام حل شده است و هم اکنون کشتیهای این ناوگان تحت کلاس اعضای گروه IACS هستند.

براساس این گزارش، استفاده از پرچم مناسب نیز از پارامترهای مهم در تسهیل عملیات تجاری کشتیها و کشتیرانی در سطوح بین‌المللی است که در این مورد نیز مشکلی وجود ندارد و امکان استفاده از پرچم مناسب همانند دیگر شرکتهای همتراز بین‌المللی به طور کامل فراهم شده است.

با برداشته شدن تحریمهای بیمه‌ای، مذاکره با بسیاری از کارگزاران و بیمه گران اتکایی بین‌المللی در بازار بیمه اروپا بویژه انگلستان، فرانسه، آلمان و سوییس، همچنین بازار بیمه شرق آسیا بویژه ژاپن و کره جنوبی آغاز شده است.

تاکنون بخشی از ریسکهای نفت و انرژی، هواپیما و قراردادهای اتکایی توسط برخی از بیمه گران اتکایی اروپایی پذیرفته شده و هم اکنون تعداد ١٨ فروند از ٧٣ فروند شناورهای شرکت ملی نفتکش از پوشش اضطراری ارائه شده توسط بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران خارج شده و پوشش کلوبهای بین‌المللیIG را اخذ کرده‌اند.

همچنین بیمه ایران درصد کمی از یک ایرلاین را به لویدز و بیمه گران اتکایی اروپا واگذار کرده است، موسسه بیمه متقابل کیش که یک کلوب پی، اند، آی ایرانی است که در دوران تحریمها تشکیل شده، برای تردد به بنادر اروپایی مجوزهای لازم را از کشورهای ایتالیا، اسپانیا و بلژیک، و به تازگی پاناما دریافت کرده است.

همچنین با لغو تحریمهای هسته‎ای مشکل تردد شناورها با بیمه پی، اند، آی موسسه کیش به بنادر اروپایی و آسیایی با اخذ مجوز و تایید این کلوب برای مدت ٦ ماه تا زمان انقضا مجوز، رفع شده است.

ناوگان کشتیرانی و شرکتهای کشتیرانی و نفتکش از تحریمها خارج شده‌اند

ناوگان کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و شرکتهای کشتیرانی و نفتکش از تحریمها خارج شده و امکان احیای فعالیتهای عادی خود را بازیافته‌اند.

فعالیت مجدد خطوط و شرکتهای حمل و نقل بین‌المللی در بنادر ایران شروع شده و تاکنون حداقل ١٨ شرکت به همکاری با ایران بازگشته‌اند، با شرکتهای ایتالیایی برای انتقال دانش فنی مکانیزه کردن بنادر از طریق تاسیس شرکت مشترک با ٥١ درصد سهم طرف ایرانی توافق شده است.

فعالیت منظم خطوط بیش از ١٣ شرکت کشتیرانی بین‌المللی در بنادر کشور بویژه بندر شهید رجایی از سرگرفته شده و خدمات صدور گواهینامه‌ های قانونی برای کشتیها از سوی موسسه های رده‌بندی بین‌المللی (IACS) و بیمه‌ های حفاظت و غرامت بین‌المللی (IG P&I) مجددا برقرار شده است.

٩ شرکت معتبر بین‌المللی پیمانکار عملیات بندری از ٨ کشور جهان (چین، سنگاپور، دانمارک، فرانسه، کره‌جنوبی، سوییس، آلمان و فیلیپین) سرمایه‌گذاری در بنادر ایران را درخواست کرده‎اند.

همچنین با رفع تحریمهای هسته‌ای تفاهمنامه شرکت Axens با ایدرو در زمینه ارتقا کیفیت سوختهای بنزین و گازوییل پالایشگاهها امضا شد.