تحریر نو - جام‌جهانی و دنیای موسیقی

نگاهی به موسیقی هم‌گروه‌های تیم ملی فوتبال و کشور میزبان برزیل.

نگاهی به موسیقی هم‌گروه‌های تیم ملی فوتبال و کشور میزبان برزیل.

تحریرنو: بررسی جای‌گاه رقیبان تیم ملی در دنیای موسیقی محتوای این گزارش است. بر این اساس اطلاعات مختصری درباره‌ی موسیقی سه‌کشور رقیب ایران یعنی آرژانتین، نیجریه، بوسنی و کشور برزیل، میزبان رقابت‌ها در اختیارتان قرار می‌دهیم.

زمانی به آغاز رقابت‌های جام‌جهانی فوتبال نمانده و این‌روزها عرصه‌های گوناگون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و هنری هر یک به‌نوعی گرفتار تب جام‌جهانی هستند.
یکی از بخش‌هایی که این‌روزها به‌شدت تحت تاثیر رقابت‌های جام‌جهانی قرارگرفته حوزه‌ی موسیقی است. از ساخت آهنگ گرفته تا تهیه‌ی نقد، خبر و مصاحبه، همه را این‌روزها به تکاپو انداخته است.

حال اطلاعات مختصری درباره‌ی موسیقی سه‌کشور رقیب ایران یعنی آرژانتین، نیجریه، بوسنی و کشور برزیل میزبان رقابت‌ها در اختیارتان قرار می‌دهیم:

برزیل: سامبا و بوسانوا

موسیقی نقش مهمی در زندگی برزیلی‌ها بازی می‌کند. وقتی در خیابان‌های برزیل قدم می‌زنید می‌توانید شور موسیقی را در راه‌رفتن، حرف‌زدن و کار‌کردن برزیلی‌ها ببینید. موسیقی بخش جدایی‌ناپذیر فرهنگ این سرزمین است. موسیقی برزیل سرشار از شور و حرارت است و این خود نشان از جوهر و ماهیت روح برزیل و مردمانش دارد. موسیقی برزیل شادترین و پرانرژی‌ترین موسیقی دنیاست. برزیلی‌ها در واقع با موسیقی پرشورشان زندگی را جشن می‌گیرند.

این کشور صاحب میراثی غنی از گنجینه‌ی موسیقی در انواع سبک‌هاست. موسیقی برزیل ترکیبی از فرم‌های آفریقایی و اروپایی با منشا مذهبی و سنتی است که در فضای امریکای لاتین به شکل منحصر به‌فرد و اصیل خود دست یافته است.

موسیقی برزیل هم‌چون مردمان این سرزمین بسیار متنوع است. شناخته‌شده‌ترین سبک موسیقی برزیل "سامبا" (Samba) است. اجرای سامبا در کارناوال‌های مشهور برزیل بیش از هرچیز بر شهرت این نوع موسیقی افزوده است. سامبا که با رقصی مخصوص به‌همین نام هم‌راه است، گرچه ریشه در فرهنگ و سنت افریقا دارد و با تجارت برده از غرب آفریقا، خصوصا کنگو و آنگولا، به امریکای لاتین آمده، اما امروزه به نماد هویت ملی برزیل تبدیل شده است.

سامبای سنتی به کمک سازهای "کاواکوئینهو" (نوعی گیتار کوچک با چهار سیم) و سازهای کوبه‌ای مثل "تامبورین" نواخته می‌شود. اما در دهه‌های اخیر پس از جنگ‌جهانی دوم و تاثیر نحوه‌ی ارکستراسیون ایالات‌متحده بر موسیقی سامبا، استفاده از سازهای ترومبون، ترومپت، فلوت و کلارینت و هم‌چنین گروه کر در موسیقی سامبا رواج پیدا کرده است.

گرچه جنوب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شرقی و شمال‌شرقی برزیل، به‌خصوص "ریودوژانیرو"، "سائوپائولو"، "سالوادور" و "بلوهوریزونته" به‌عنوان مناطق خاستگاه سامبا معرفی شده‌اند، امروزه این موسیقی اهمیتی فرامنطقه‌ای و حتی جهانی پیدا کرده‌است. هر ساله روز دوم دسامبر به‌عنوان روز ملی سامبا در برزیل جشن گرفته می‌شود.

بوسانوا (Bossa nova) نوعی سامبای تکامل یافته است. از اواسط دهه‌ی ۵۰میلادی، هنگامی‌که موسیقی‌دانان برزیلی از جمله آنتونیو کارلوس جوبیم (Antonio Carlos Jobim) و نوازنده‌ی گیتار جائو گیلبرتو (Joao Gilberto) با موسیقی cool jazz ایالات‌متحده آشنا شدند، خیلی زود متوجه شکوه هارمونی و ریتم‌های غیرمعمول آن شدند و استفاده از ضدضرب‌های گیتار را به‌روی ریتم‌های محلی و مذهبی آغاز کردند. نتیجه نوعی موسیقی شد که امروزه به نام "بوسانوا" شناخته می‌شود و پایه‌ای شد برای موسیقی "جز" در برزیل و کشوارهای دیگر امریکای لاتین. توانایی‌های آنتونیو کارلوس جوبیم در آهنگ‌سازی، خوانندگی و نواختن گیتار و پیانو سبک بوسانوا را در برزیل و سراسر دنیا معروف و محبوب کرد. بعد از او در دهه ۶۰ میلادی، سرجیو منز (Sergio Mendes) نقش موثری در گسترش فرهنگ موسیقی بوسانوا داشت. او مرزهای بوسانوا را به سوی دنیای مدرن گشود.
مووسیقی کورو (Choro)، راک برزیلی، فولک راک، فورو (forró)، فروو (Frevo)، فانک کاریوکا (Funk carioca) و سامباس (Sambass) از دیگر سبک‌های رایج در موسیقی برزیل هستند.

نیجریه: ضرب‌آهنگ کوبنده‌ی موسیقی غرب آفریقا

موسیقی نیجریه شامل انواع سبک‌های موسیقی محلی و موسیقی عامه‌پسند است که برخی از این سبک‌ها شهرت جهانی دارند. انواع سبک‌های موسیقی محلی این کشور، به تبع قومیت‌های گوناگون، با تکنیک‌ها، سازها و آهنگ‌های گوناگون مخصوص به خود شناخته می‌شوند. بزرگ‌ترین گروه‌های قومی نیجریه اقوام "هوسا" (Hausa)، "ایگبو" (Igbo) و "یوروبا" (Yoruba) هستند که هر یک موسیقی خاص خود را دارند. موسیقی سنتی نیجریه نوعی موسیقی کاربردی است، یعنی این نوع موسیقی نه صرفا هنری برای لذت و سرگرمی، بلکه تنها در مراسم عروسی و عزاداری یا در هنگام کار مورد استفاده قرار می‌گیرد. موسیقی نیجریه ارتباط نزدیکی با کشاورزی دارد که آن نیز با محدودیت‌های به‌خصوصی مورد استفاده قرار می‌گیرد، مثلا یک ساز خاص در مرحله‌ای خاص از فصل کاشت نواخته می‌شود.

موسیقی کار نوعی موسیقی رایج در نیجریه است. این موسیقی به حفظ ریتم کارگران در هنگام کار کمک می‌کند. در مزارع (در مشاغل کشاورزی) یا در رودخانه (در انواع مشاغل ماهی‌گیری و قایق‌رانی) و حتی به زنان خانه‌دار در انجام امور منزل.

رایج‌ترین سبک در موسیقی نیجریه گروه کر "ندا و پاسخ ندا" (call-and-response choir) است که در آن خواننده‌ی اصلی اشعاری را می‌خواند و گروه کر که به دو دسته تقسیم می‌شوند بخش‌هایی از آواز را به‌صورت عمل و عکس‌العمل با هم تبادل می‌کنند که گاهی اوقات با نواختن سازهایی هم‌راهی می‌شود. در مناطق جنوب نیجریه ریتم‌ها پیچیده است و آواها و ملودی‌ها بیش‌‎تر بر تک‌نوازی و تک‌خوانی استوار است درحالی‌که در مناطق شمالی موسیقی به‌صورت پلی‌فونیک (چندصدایی) سازهای بادی و آوازهای گروهی شنیده می‌شود.

در مناطق شمالی‌تر استفاده از درامز (طبل) نمود بیش‌تری دارد و تاثیر موسیقی اسلامی در آن به وضوح دیده می‌شود.

گرچه سازهای بادی در همه‌ی انواع موسیقی افریقایی وجود دارد، سازی مثل سنتور جزو جدایی‌ناپذیر موسیقی غرب آفریقاست. بعدها سازهای برنجی و سازهای بادی چوبی از اروپا و امریکا وارد موسیقی نیجریه شد. ورود گیتار الکتریک باعث شد موسیقی "جوجو" یکی از سبک‌های رایج موسیقی نیجریه به‌سمت عامه‌پسندشدن گرایش پیدا کند.

علاوه بر موسیقی محلی و سنتی، سبک‌های دیگری در موسیقی نیجریه رایج است که از آن میان می توان از سبک‌های "آپالا" (Apala)، "جوجو" (jùjú)، "آفروبیت" (Afrobeat) و "واکا" (Waka) نام برد.

آرژانتین و راک اسپانیولی

مهم‌ترین سبک موسیقی آرژانتین "تانگو" (Tango ) است. این موسیقی که به سال‌های مهاجرت مهاجرین اولیه به این کشور برمی‌گردد در واقع بیان‌کننده‌ی غم و غصه و مشکلات بینوایان و زحمت‌کشان و فقرا بوده که به‌صورت رقص‌‌های فورکلور و موسیقی بیان می‌شد. تانگو نوعی موسیقی و ترانه‌‌ی بزمی (اغلب این ترانه‌ها به شکل عامیانه خوانده می‌شود که لونفاردو نامیده می‌شود) و نماد موسیقی آرژانتین است.

سبک‌های جدید موسیقی‌های عامه در آرژانتین عبارت‌اند از: " فولکلور"، "راک" و موسیقی حاره (کومبیا).

موسیقی راک آرژانتینی رایج‌ترین موسیقی در میان جوانان است. موسیقی راک – اسپانیولی پرشنونده‌ترین سبک موسیقی در امریکای لاتین است. "مرسدس سوسا" (Mercedes Sosa) و چارلی گارسیا (Charlie Garcia) از هنرمندان و خوانندگان فولکلور و راک آرژانتینی هستند. هنر موسیقی این کشور از سال ۱۹۶۰ پیش‌رفت زیادی داشته است . موسیقی "حاره"، ترکیبی از کومبیا، فالک محلی و سبک‌های کارائیبی است که به‌وسیله‌ی مهاجران آمریکای‌جنوبی در بوینس‌آیرس ساخته شد‌ه‌است.

موسیقی کلاسیک اروپا به‌خوبی در آرژانتین ظاهر شده است. بوینس‌آیرس موطنی است برای تئاتر کولیون که شهرت جهانی دارد. موسیقی‌دانان کلاسیک هم‌چون مارتا آگریچ، لالو شیفرین، دانیل بارنبویم، ادواردو آلونسو کرسپو و آهنگ‌سازان کلاسیک مانند آلبرتو جیناسترا شهرت جهانی دارند. تمام شهرهای اصلی آرژانتین دارای سالن‌های عمده‌ی تئاتر و اپرا و ارکسترهای ایالتی یا شهری هستند.

بوسنی و تلفیق موسیقی ملل

کشور بوسنی و‌هرزگوین هم‌چون سایر کشورهای شبه جزیره‌ی بالکان سالیان سال درگیر جنگ‌های داخلی یا تهاجمات خارجی بود، در نتیجه این آمیختگی‌های اجباری، موسیقی این کشور ترکیبی است از فولکلور ملی اسلاوی تاثیر پذیرفته از موسیقی ترکیه هم‌راه با تاثیراتی از جهان غرب.