تحریر نو - متاسفانه ژانری به‌نام ادبیات شهدا یا ادبیات شهید نداریم

کامران پارسی‌نژاد نویسنده، منتقد و پژوهش‌گر ادبی:

متاسفانه ژانری به‌نام ادبیات شهدا یا ادبیات شهید نداریم

متاسفانه ما در ایران ژانری به‌نام ادبیات شهدا یا ادبیات شهید نداریم و مضامین و بن‌مایه‌هایی که به فرهنگ شهادت‌طلبی و زندگی شهدا و مقولات شهدا می‌پردازد در زیرگروه اد‌بیات دفاع مقدس قرار می‌گیرد.

به گزارش تحریرنو به‌نقل از روابط‌عمومی کنگره سراسری ۲۰۰۰ شهید هنرمند، کامران پارسی‌نژاد نویسنده، منتقد و پژوهش‌گر ادبی در گفت‌وگویی به انگیزه‌ی این رویداد فرهنگی و هنری در کشور با بیان این مطلب افزود: بنده بر این باورم که می‌توانستیم فعالیت خود را در این حوزه گسترش داده و با برنامه‌ریزی و دقت بیش‌تری کار می‌کردیم و متولیان امور فرهنگی با سیاست‌ها و برنامه‌های خود می‌توانستند به‌گونه‌ای این جریان را هدایت کنند که به این اصل برسیم که باید یک ژانر خاص تحت عنوان ادبیات شهادت داشته باشیم و آن‌را در فرهنگ و ادبیات خود تثبیت کنیم اما تاکنون این اتفاق رخ نداده و این مقوله زیرمجموعه‌ی ادبیات دفاع‌مقدس قرار گرفته است.

وی ادامه داد: ادبیات انقلاب در سایه‌ی ادبیات دفاع‌مقدس مغفول مانده است. ادبیات دفاع‌مقدس با ادبیات انقلاب رابطه‌ی دوسویه محکم و قویی دارند و متاسفانه، ما نتوانستیم آن چنان در حوزه‌ی ادبیات انقلاب اسلامی فعالیت کنیم. چرا‌که به‌محض اینکه انقلاب شروع شد مردم با جنگ تحمیلی و دفاع‌مقدس مواجه شدند و با توجه به حساسیتی که جنگ داشت ادبیات دفاع‌مقدس بیش‌تر از ادبیات انقلاب مورد توجه قرار گرفت.

به‌گفته‌ی وی، جدای از انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس که دو راس یک مثلث را تشکیل می دهند یک راس آن نیز شهدا هستند. آن‌چه در فضای معنوی جبهه‌ها محوریت داشت روحیه‌ی ایثار و شهادت طلبی بود و از این جهت یک شاخه مهم از ادبیات دفاع مقدس به شهدا و فلسفه شهادت مربوط می‌شود.

این نویسنده، منتقد و پژوهش‌گر ادبی با بیان این‌که ما در جنگ تحمیلی بر خلاف دشمنان با نیت تبیین فلسفه‌ی شهادت و ارزش‌گذاری به جای‌گاه آن وارد میدان شده بودیم. اضافه کرد: متاسفانه در ایران همواره وقتی جریانی آغاز می‌شود در یک مقطع زمانی محدود به پایان می‌رسد لذا عده‌ای می‌گویند زمان زیادی از جنگ گذشته است و در مورد دفاع مقدس و شهیدان نوشتن کافی است، در صورتی که این باور درست نیست.

وی خاطر نشان ساخت: در غرب با گذشت بیش از ۱۵ سال از یک رویداد بزرگ مانند: یک انقلاب و جنگ نویسندگان و شاعران غربی تازه شروع به نوشتن ادبیات ناب خود می‌کنند و اجازه می‌دهند که حداقل ۱۵ سال زمان بگذرد و فراز و نشیب‌های آن پیامد فروکش کند و بازتاب‌های آن واقعه خود را نشان دهد تا اهالی قلم از دیگاهی متفاوت و با نگرشی بهتر بهره‌مند شوند و فارغ از هیاهوها و جنجال‌های ناشی از واقعه بتوانند به تحلیل دقیقی از آن رویداد بپردازند. می‌توان گفت که نگارش رمان و یا خلق هر نوع ژانر ادبیاتی در حوزه دفاع مقدس و شهدا از این زمان به بعد باید آغاز شود.

پارسی نژاد تاکید کرد: البته تنها نویسندگان نمی‌توانند در این حوزه جریان‌سازی کنند و باید نهادها و ارگان‌ها و متولیان امرو فرهنگی از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و حوزه هنری دست به دست هم دهند تا بتوانند جریانی سازنده و پویا در حوزه ادبیات دفاع‌مقدس ایجاد کنند.

وی گفت: در رمان‌ها و زندگی‌نامه داستانی ما تنها به زندگی شهید می‌پردازیم که چه موقع به دنیا آمد و چه‌طور وارد جبهه شد و چه‌گونه به شهادت رسیده و مسایلی از این دست. در حقیقت آن‌چه مطرح می‌شود تنها حادثه است و نه بیش‌تر. می‌توان گفت کسی تا‌بحال به‌صورت جدی از جنبه‌های فلسفی و روان‌شناختی کار نکرده است.

به اعتقاد این نویسنده، منتقد و پژوهش‌گر ادبی، باید فرهنگ شهادت را به جهانیان اثبات کنیم. در اکثر کشورهای جهان به هیچ عنوان فلسفه شهادت را باور ندارند و نمی‌توانند بپذیرند که شخصی حاضر باشد تنها با نیت شهادت به جنگ برود. باید این فرهنگ و باور تبیین شود و نویسندگان باید این نگرش زلال که برگرفته از آیین دینی ما است را به جهانیان اثبات کنند که این امر بوسیله مقاله محقق نمی‌شود مگر اینکه در بطن داستان‌ها بتوانیم به جایی برسیم.

کامران پارسی‌نژاد با اشاره به این‌که دفاع‌مقدس برای خیلی از کشورهای غربی و کشورهای منطقه ناآشناست. حتی کشورهای نزدیک به فرهنگ ما مثل هند، پاکستان، افغانستان و ترکیه. خاطرنشان ساخت: ما زمینه‌ی این‌را داریم که بتوانیم ادبیات دفاع‌مقدس و شهادت را به جهان صادر کنیم و این مستلزم برنامه‌ریزی و جلسات کارشناسانه دقیق است. هم‌چنین، نسل جوان در آثار دفاع‌مقدس بویژه به دنبال چرایی‌ها و پاسخ سوالات خود است و اگر نتواند به پاسخ خود دست یابد ناخواسته رابطه دوسویه بین نویسنده و مخاطب قطع می‌شود و آثار بی‌مخاطب می‌ماند.

شایان ذکر است کنگره‌ی سراسری ۲۰۰۰ شهید هنرمند در پنج رشته‌ی هنری شامل: سینما، تئاتر، هنرهای تجسمی، موسیقی و شعر و ادبیات اواخر دی‌ماه سال‌جاری توسط سازمان بسیج مستضعفین، سازمان بسیج هنرمندان با مشارکت و تعامل سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، حوزه‌ی هنری، خانه‌ی هنرمندان ایران، مرکز بسیج سازمان صداوسیما و بنیاد فرهنگی روایت به دبیری محمد خزاعی در تهران برگزار می‌شود.