کوبیدن بر طبل محرم با ریتم خارجی!
مداحی با ریتم موسیقی غربی به‌هم‌راه صداهای آزار دهنده از بلندگوها و طبل‌های ۲ متری و تمثال‌هایی جعلی از ائمه‌ی اطهار (ع) از جمله آسیب‌هایی است که صاحب‌نظران مانعی جدی برای ترویج صحیح فرهنگی عاشورایی عنوان می‌کنند.
تاریخ انتشار : چهارشنبه ۷ آبان ۱۳۹۳ ساعت ۲۰:۱۶
تحریرنو: همه‌ساله با فرا رسیدن ماه محرم که ماه پیروزی حقانیت و مظلومیت بر ستم و ستم‌گران نام گرفته، دل میلیون‌ها نفر از شیعیان این کره‌ی خاکی به‌سوی کربلای معلی پرکشیده و به‌یاد واقعه‌ی کربلا اشک ماتم بر گونه‌های آن‌ها جاری می‌شود.
محرم هرسال ایران یک‌پارچه بغض تلخ مظلومیت است و سیاه‌پوش رویداد بزرگی که پشت عرش را تاب تحمل آن نیست.
شب و روز دهه‌ی محرم در هر کوی و برزن ایران‌زمین می‌توان شاهد دسته‌های کوچک و بزرگ عزاداری بود که هر یک به‌زبان خود داغ مظلومیت و شهادت سالار شهیدان را واگویه می‌کنند.
در چند‌سال گذشته هنگامی‌که به برخی از هیئت‌های عزاداری برای تسکین آلام دردها می‌روی، با صداها و آواهایی برخورد می‌کنی که درک آن‌ها برایت سخت و سنگین است.
مقام معظم رهبری در خردادماه سال ۱۳۹۰ طی دیدار با مداحان اهل بیت (ع) در بخشی از ره‌نمودها فرمودند: "البته آهنگ خوب به معنای تقلید از آهنگ موسیقی‌های لهویِ مضلّ عن سبیل اللَّه نیست، این‌را توجه داشته باشید.
بعضی آهنگ‌ها، آهنگ‌های بدی است، آهنگ‌های غلطی است، آهنگ‌های لهوی است، این‌را نباید به وادی حرفه مداحی و خواندن مداحی کشاند. عیبی ندارد که شکل‌های جدیدی را در خواندن و قرائت اشعار و آهنگ‌سازی‌های گوناگون ابتکار کنید، اما از این تشابه و تداخل بپرهیزید. البته آهنگ‌های لهویِ مضلّ عن سبیل اللَّه را می‌گویم، نه حالا هر آهنگی که یک وقتی در یک مضمون دیگری خوانده شده، آن‌را بخواهیم منع کنیم، نه، آهنگ‌هایی که لهوی است و مضلّ عن سبیل اللَّه است؛ اینها را نیاورید."
موسیقی مذهبی در سال‌های اخیر روند نامطلوبی را طی کرده به‌گونه‌ای که هم‌اکنون به‌ندرت آثار ماندگاری در این زمینه تولید می‌شود و این درحالی است که این اتفاقات ناخوش‌آیند در حالی به وقوع پیوسته که ریشه‌ی اصلی موسیقی ایرانی از مذهب چشمه گرفته است.
در گذشته افرادی که نوحه‌خوانی یا مدیحه‌سرایی می‌کردند با گذراندن دوره‌های آوازی و شناخت دستگاه‌های آن سعی در ماندگاری آثارشان داشتند که نمونه‌ی بارز آن آثار ماندگار افرادی هم‌چون "موذنزادهاردبیلی" به‌سبب آشنایی آن زنده‌یاد به دستگاه‌ها و ردیف‌های موسیقی ایرانی بود.
در گذشته با وجود این‌که رضا‌خان از برگزاری مراسم تعزیه جلوگیری می‌کرد ، اما باز هم ملودی‌ها و ریتم‌های سینه‌زنی بکر، صادقانه ، عالمانه و آگاهانه‌ای ساخته می‌شد.
این روند مطلوب تا دهه‌ی ۶۰ ادامه داشت به‌طوری‌که در هشت‌سال دفاع‌مقدس نیز کارهای ارزش‌مندی از هنرمندانی هم‌چون "صادق آهنگران"، "غلام‌علی کویتی‌پور" و غیره ساخته شد.
متاسفانه روند تولید آثار موسیقایی مطلوب مذهبی از نیمه‌ی دوم دهه ۷۰ تا چند سال اخیر به‌سبب ناآگاهی برخی از جوانان مداح متوقف شد.
در این سال‌ها برخی جوانان مداح بدون در نظر گرفتن مقام و جای‌گاه اهل بیت (ع) با الهام‌پذیری از موزیک‌های پاپ غربی و استفاده از این نوع ریتم در آهنگ‌های عزاداری می‌خواستند یک‌شبه ره صد‌ساله را بروند.
"محمد گلریز" خواننده‌ی سرودهای انقلابی با اشاره بر این‌که موسیقی آیینی نشات گرفته از فرهنگ تعزیه و نوحه در غالب اشعار حماسی بوده‌است، گفت: بر همین اساس ردیف‌های آوازی ایرانی نیز از تعزیه و مرثیه‌خوانی تشکیل یافته است.
وی در ادامه با بیان این‌که در ردیف‌های آوازی ایرانی گوشه‌های بسیار مناسبی برای خلق موسیقی‌های آیینی وجود دارد افزود: متاسفانه هنرمندان کشور برخلاف گذشتگان از این گوشه‌های آوازی به‌نحو شایسته‌ای در تولید آثار موسیقایی آیینی استفاده نمی‌کنند.
گلریز با اشاره به برخی از گوشه‌های دستگاه‌های آوازی گفت: هنرمندان می‌توانند با استفاده از گوشه‌های بیداد، بختیاری، لیلی و مجنون در دستگاه همایون و یا گوشه رجز در چهارگاه و یا رضوی در دستگاه شور آثار بسیار مناسبی را برای ایام محرم خلق کنند.
وی ادامه داد: دلیل ماندگاری اذان زنده‌یاد موذنزادهاردبیلی به‌سبب استفاده آن بزرگ‌وار از گوشه‌ی "روح الارواح" بوده که در بیات ترک خوانده بود.
گلریز در ادامه با اشاره به تبلیغات مذهبی گفت: برنامه‌های مذهبی ما بیش‌تر حالت شو و نمایش گرفته، حتی گاهی از کل نوحه فقط صدای "س" نام امام حسین شنیده می‌شود و یک مسیر تبلیغاتی را سیر می‌کند که مناسب هم نیست و در واقع توانایی جذب مناسب جوانان و معرفی ائمه و معصومین را ندارد.
گلریز خاطر نشان کرد: مداحان و افرادی که دست‌اندرکار تولید موسیقی‌های مذهبی هستند باید در خلق این آثار به‌گونه‌ای کار کنند که تولیدات آنان اهداف عالیه عاشورا را تداعی کند.
وی افزود: در گذشته قبل از اجرای مرثیه، روضه‌ای که سرشار از شعرهای پندآموز بود و از شجاعت حضرت ابوالفضل (ع) نقل می‌کرد خوانده می‌شد، به‌گونه‌ای که شجاعت آن حضرت سبب احساس غرور افراد می‌شد و بعد مداح از اوج به مظلومیت حضرت ابوالفضل (ع) می‌پرداخت.
وی گفت: باید در اشعار مذهبی هم‌چون گذشته از نهضت عاشورا، آزادگی، ایثار و از خودگذشتگی اهل بیت استفاده شود و نباید از واژگانی دروغین و ترحم‌انگیز که سبب از بین بردن معنویت ائمه می‌شود استفاده کرد.
این خواننده‌ی سرودهای انقلابی ادامه داد: این‌روزها چشم و هم‌چشمی هم شده‌است، عده‌ای در مراسم سوگ‌واری برای جذب بیش‌تر افراد به هیئت خود، از خوانندگان موسیقی پاپ دعوت کرده تا در این مراسم نوحه‌خوانی کنند و این مساله اصلا جلوه‌ی خوب و جالبی برای دین و مذهب ما ندارد.
وی در ادامه به زیبایی برخی نوحه‌ها و علت ماندگاری آن‌ها تا امروز اشاره کرد و گفت: مهم‌ترین عنصر ماندگاری این‌کارها این است که با اعتقاد قلبی و میل باطنی واقعی انجام شده‌اند.
هم‌چنین "هوشنگ جاوید"، پژوهش‌گر موسیقی نیز در این زمینه می‌گوید: وضعیت موسیقی مذهبی در شرایط کنونی بسیار اسف‌بار است.
وی علت شرایط کنونی موسیقی مذهبی را نبود پای‌گاه‌های نظارتی و تولیدی مناسب عنوان می‌کند ومی‌افزاید: متاسفانه جای‌گاه مطلوبی برای پخش و ارائه‌ی تولیدات "الگویی" هم که حوزه‌ی هنری در این زمینه منتشر کرد، میسر نشد.
این پژوهش‌گر موسیقی مناطق و نواحی یادآور شد: این تولیدها که می‌توانست الگوی مناسبی برای موسیقی مذهبی باشد در چنین شرایطی گمنام ماند.
وی خاطرنشان کرد: هم‌اکنون فقط مرکز موسیقی حوزه‌ی هنری است که فعالیت مطلوبی در راستای الگوسازی، الگودهی و ارائه‌ی چهارچوب‌های مناسب در زمینه‌ی موسیقی مذهبی دارد.
وی اظهار داشت: یکی از نواقصی که هم‌اکنون در این زمینه وجود دارد، پرداخته نشدن به زبان‌ها، گویش‌ها و موضوعیت‌های مرثیه‌ای این مناطق برای استفاده در قالب‌های نوین به‌ویژه در رسانه‌ها است.
وی گفت: با توجه به تنوع قومیتی کشور مشاهده می‌شود که موسیقی‌های مذهبی به‌گونه‌ای فراوان در این قومیت‌ها موج می‌زند.
وی معتقداست: دست‌های پشت پرده‌ای وجود دارد که سبب ترویج نوحه‌های سخیف با آهنگ‌های لس‌آنجلسی می شود و به احتمال بسیار زیاد این افراد از خارج از ایران خط می‌گیرند.
وی خاطرنشان کرد: هدف اصلی آنان بی‌ارزش کردن آیین سوگ‌واری شیعیان و سواستفاده از شوق و شور درون جوانان برومند و مذهبی ایرانی است.
جاوید اظهار داشت: در چند‌سال گذشته گام‌های موثری در راستای مبارزه با چنین توطئه شومی برداشته شده و تا اندازه‌ای هم موفق بوده اما باید اذعان کرد که این ناکافی است.
وی با بیان این‌که من فدای حضرت ابوالفضل شوم، گفت: متاسفانه در نوحه‌های جدید، مشک آن حضرت مهم‌تر از وی بوده و خیلی برایم جالب است که آن رفتار علوی، شجاعت‌ها، حرف شنوی‌های برادر از برادر نادیده گرفته شده و فقط مشک آب و چشمان ایشان مورد توجه قرار می‌گیرد.
جاوید ادامه داد: این‌گونه اقدام‌ها سبب متضرر شدن فرهنگ عاشورایی در کشور شد و این در حالی است که فرهنگ اصیل محرم در کشور آن‌چنان گسترده و زیبا است که سبب جاودان ماندن این آیین سوگ‌واری طی قرون گذشته شده‌است.
رهبر معظم انقلاب‌اسلامی در تیر‌ماه سال ۱۳۸۷ نیز در دیدار با مداحان اهل بیت با بیان این‌که مداحی به‌صورت یک کار صرفا سطحی، شکلی، ظاهری در آوردن، آن‌را عبارت اخرای تقلید از یک کار مبتذل غربی قرار دادن، هیچ جائز نیست، فرمودند: "هیچ اشکالی ندارد که از شعری با زبان مردم استفاه شود، لیکن با مضمون درست، با مضمون صحیح.
اگر چنانچه مداح و خواننده‌ی ما و ستایش‌گر اهل بیت (علیهم‌السلام) از کسانی که خودشان غرق در حیرت و بدبختی‌اند، وادی هنری غرب، به‌خصوص هنر موسیقی شان که به ابتذال کشانده شده، و در وادی حیرت و سردرگمی شیطانی و نه حیرت رحمانی هستند، این کار شریف و پاکیزه و مقدس را الگوگیری کرد، این کار ناسزاوار است؛ کار ناشایستی است."
بر اساس این گزارش هم‌چنین یکی دیگر از ناآگاهی‌هایی که طی چند‌سال گذشته در برخی از دسته‌های عزاداری دیده می‌شود، تمثال‌هایی از ائمه‌ی اطهار (ع) هستند که به گواه تمامی بزرگان دینی از هیچ‌گونه سندیتی برخوردار نیستند.
صاحب‌نظران بر این باورند که استفاده از تمثال‌های منتسب به ائمه‌ی اطهار (ع)، عَلََم، طبل‌های دو متری و برهنه‌شدن برای سینه‌زنی‌ها از جمله آسیب‌های جدی برای ترویج فرهنگ عاشورایی به‌شمار می‌روند.
حجت‌الاسلام "سید‌علی طاهری" عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی گفت: خوش‌بختانه چند‌سالی است که به‌سبب مشورت‌های سازمان تبلیغات اسلامی به هیئت‌های عزاداری این‌گونه اقدام‌ها کاهش یافته است.
وی افزود: هر چند که نمایش تمثال‌هایی از ائمه‌ی اطهار (ع) در هیئت‌های مذهبی کاسته شده اما بازهم در برخی موارد شاهد این اقدامات تخریبی هستیم.
وی اظهار کرد: مسئولان امور فرهنگی هرچند که باید در راستای تقویت حرکت‌های مردمی برای برپایی مجلس عزاداری سالار شهیدان تلاش کنند اما نباید از فرهنگ‌سازی در این موارد نیز غفلت کنند.
نماینده‌ی مردم گرگان و آق‌قلا در مجلس شورای اسلامی گفت: ائمه‌ی اطهار (ع) دارای حرمت بالایی در نزد ایرانیان هستند و این‌گونه تمثال‌های منسوب به ائمه سبب خدشه‌دار شدن حرمت آنان می‌شود.
این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی ابراز امیدواری کرد: تمامی علاقه‌مندان و شیفتگان اهل بیت و همه‌ی عزاداران سرور و سالار شهیدان عالم به این امر توجه ویژه‌ای داشته باشند تا فضیلت کارهای‌شان چندین برابر شود.
وی در ادامه یادآور شد: می‌توان عکس‌های شهدا را که تداعی‌کننده‌ی کربلای ایران و حوادث عاشورایی این سرزمین است را جای‌گزین چنین تمثال‌هایی کرد.
حجت‌الاسلام طاهری در پایان گفت: هم‌چنین می‌توان به‌جای این تمثال‌های نامعلوم از نوشته‌ها و روایات ائمه‌ی اطهار (ع) در هیئت‌های مذهبی بهره برد.
کد مطلب: 1740
