دبير علمي هم‌انديشي "هنر و اخلاق":
رشد حقيقي هنر، متصف به اخلاق هنري است
انشااله رحمتی دبیر علمی هم‌اندیشی "هنر و اخلاق" در گفت‌وگویی اظهار داشت: رشد حقیقی هنر، متصف به اخلاق هنری است.
تاریخ انتشار : دوشنبه ۱۰ اسفند ۱۳۹۴ ساعت ۱۱:۳۵
به گزارش تحریرنو از روابط عمومی فرهنگستان هنر، شهریور ماه امسال (۱۳۹۴) معاونت پژوهشی فرهنگستان هنر فراخوانی تحت عنوان هم‌اندیشی "هنر و اخلاق" منتشر کرد که محورهای اصلی آن، حول دو محور "نظریه‌های اخلاق هنجاری" و "اخلاق هنجاری کاربردی" قرار داشت. "انشاءاله رحمتی" دبیر علمی این هم‌اندیشی در گفتگویی، درباره هدف برگزاری این هم‌اندیشی اظهار داشت: صرف نظر از جامعه هنری، به طور کلی همه ما در فعالیت‌های فردی یا اجتماعی‌مان در تمامی شئونات زندگی می‌بایست به نوعی به هاله اخلاق آراسته باشیم. چراکه فعالیت‌هایی ماندنی، خواستنی و ارزشمند خواهند بود که نتیجه اخلاقی داشته باشند. بسیاری از ما استعدادها و قابلیت‌های افراد را به گونه‌ای با اخلاقشان می‌سنجیم. اگر اخلاقی پذیرفتی داشته باشند، دیده خواهند شد، اما اگر با بی‌اخلاقی همراه باشند، حتی اگر دستاوردهایی داشته باشند، کمتر دیده می‌شوند. مثال ساده آن این است که "بار کج به منزل نمی‌رسد" و بیان فنی آن این است که اگر فعالیتی اخلاقی و انسانی نباشد، در آن عدالت، فضیلت و احترام به حقوق انسان‌ها دیده نشود، «بار کج» محسوب می‌شود و هدف غائی از آن به دست نمی‌آید. حوزه هنر نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ بنابر این اگر ما بخواهیم که هنرمان رشد حقیقی داشته و به سر منزل مقصود برسد، بهتر است نسبتش با هنر مشخص شود. هدف اولیه آن این است که بتوانیم نسبت اخلاق با هنر را بسنجیم و به این ترتیب می‌بایست بدانیم که هنر باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد که هنر اخلاقی نامیده شود و اصولا یک فعالیت هنری چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد که متصف به اخلاق باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا به دنبال هنرمند اخلاقی هستیم یا هنر اخلاقی ؟ تصریح کرد: چندان تفکیک عمیقی نمی‌توان داشت و اگر بپذیریم که "از کوزه همان تراود که در اوست" در حقیقت اثر هنری ترجمان هنرمند است و نمی‌شود از یک هنرمند بی‌اخلاق، توقع یک اثر اخلاقی داشت. گرچه در این مبحث شخصیت هنرمند موضوعیت ندارد. چراکه اگر هنرمند را صرف نظر از اثر هنری‌اش در نظر بگیریم، انسانی است مثل انسان‌های دیگر و آنچه او را مطرح می‌کند، اثر هنری اوست و اثر هنری را نمی‌شود از هنرمند تفکیک کرد. البته ممکن است راجب او صحبت کنیم، ولی ذیل اخلاق هنر قرار نمی‌گیرد و کانون اصلی آن اثر هنری است.
رحمتی در خصوص متر و معیار سنجش اخلاق در آثار هنری خاطر نشان کرد: وقتی می‌گوییم اخلاق، باید توجه داشته باشیم منظورمان "فلسفه اخلاقی" است؛ نه خود اخلاق که در جامعه وجود دارد و منظور از اخلاق یا نهاد اخلاقی (morality) یا اخلاقیات (morals) نیست. اینها به عنوان واقعیاتی هستند که در جامعه وجود دارند؛ بلکه منظورمان در اینجا اگر بخواهیم دقیق‌تر تعریف کنیم، (Philosophy (moral یا Ethics که "فلسفه اخلاق" ترجمه شده‌است و چون در فلسفه اخلاق شعبه‌ها و شاخه‌های متفاوتی داریم، هرکدام از این شاخه‌ها نسبتی با هنر پیدا می‌کنند. به عنوان مثال یکی از شاخه‌های فلسفه اخلاق، فرا اخلاق است که فرا اخلاق با بحث‌های نظری درباره هنر یا فلسفه هنر یا زیبایی‌شناسی نسبت پیدا می‌کنند.
وی در زمینه "اخلاق هنجاری کاربردی" به عنوان محور اصلی هم‌اندیشی افزود: بخشی از اخلاق مربوط به "اخلاق هنجاری" است که به معیارهای رفتارهای ما عنایت دارد و اگر "اخلاق هنجاری" را در سطح خردتر بررسی کنیم، امروزه به عنوان "اخلاق کاربردی" یا "اخلاق حرفه‌ای" می‌شناسیم که در بحث اخلاق کاربردی یا حرفه‌ای به تعداد رشته‌های هنری، ما نسبت اخلاق و هنر را داریم یا به تعبیر دیگر اخلاق کاربردی وجود دارد. به عنوان مثال در هنر نقاشی بایدها و نبایدهای اخلاقی وجود دارد که یک هنرمند نقاش در این حوزه با آن مواجه می‌شود و در پی آن اخلاق کاربردی نقاشی داریم. در مورد هنرهای دیگر نیز به همین ترتیب است. نویسنده رمان یا یک شاعر هر کدام با بایدها و نبایدهایی مواجه هستند. امروزه حتی اخلاق پزشکی، اخلاق مهندسی، اخلاق محیط زیست و ... مطرح است. پس باید بدانیم؛ فعالیت‌های هنری از فحوای اخلاقی عاری نیستند و می‌بایست نسبت مفهومی، عملی و کاربردی آنها بررسی شوند.
دبیر علمی این هم اندیشی در پاسخ به اینکه آیا میزان و کیفیت مقالات رسیده به دبیرخانه هم‌اندیشی، نظر هیئت علمی را تامین کرد؟ گفت: گرچه این هم‌اندیشی برای نخستین بار است که در ایران برگزار می‌شود، خوشبختانه تا حد زیادی در همه محورها مقالاتی به دستمان رسید و تقریبا ۱۰۰ مقاله به دبیرخانه ارسال شد که از میان آنها تعدادی برگزیده شدند و آنچه که در همآندیشی عرضه می‌شود، بهترین مقالات است. برخی از پژوهشگران در حوزه اخلاق تحقیقاتی کرده بودند و برخی نیز پژوهششان به هنر اختصاص داشت ولیکن نسبت این دو را تاکنون نسنجیده بودند و برایشان تازگی داشت که البته مقالاتی که به دست دبیرخانه رسید تنوع لازم را داشت و این تازگی را می‌توانستیم در مقالات مشاهده کنیم که مباحث خوبی هم اتفاقا پرداخته شده است.
این استاد دانشگاه درباره سفارش مقاله و انتشار مقالات این هم‌اندیشی عنوان کرد: به اندازه کافی مقاله به دبیرخانه رسید و اگر مقاله خوب نداشتیم طبعا باید مقالاتی سفارش داده می‌شد. در خصوص انتشار مقالات هم، قرار است خلاصه مقالات در ویژه نامه‌ای در روز برگزاری هم‌اندیشی ارائه شوند. بعد از هم‌اندیشی نیز مقالات توسط انتشارات فرهنگستان هنر منتشر می‌شود.
هم اندیشی "هنر و اخلاق" روز دوشنبه ۱۷ اسفند ۱۳۹۴ از ساعت ۱۴ در سالن همایش‌های فرهنگستان هنر برگزار می‌شود.
کد مطلب: 4756
