در پنجمین نشست پژوهش "به تماشای کتاب" مطرح شد:
باید زمینه کشف کتابخوانی و لذت خواندن را برای مخاطب به وجود آوریم
دکتر سیامک محبوب در پنجمین نشست "به تماشای کتاب" گفت: افرادی که خودشان لذت خواندن را کشف کرده‌اند، به راحتی از مطالعه دست نمی‌کشند. بنابراین در کتابخانه‌های عمومی باید زمینه کشف کتابخوانی و لذت خواندن را برای مخاطب به وجود آوریم.
تاریخ انتشار : شنبه ۸ اسفند ۱۳۹۴ ساعت ۲۰:۱۵
به گزارش تحریرنو از روابط عمومی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، پنجمین نشست پژوهش نقد فیلم با عنوان "به تماشای کتاب" ساعت ۱۴ روز شنبه هشتم اسفند با نمایش و برگزاری جلسه نقد و تحلیل فیلم "ماتیلدا" ساخته " دنی دِ ویتو"، با حضور دکتر سیامک محبوب مدیرکل برنامه‌ریزی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور (کارشناس و تحلیل‌گر) و همراهی جمعی از کتابداران در فرهنگسرای ابن‌سینای تهران برگزار شد.
ماتیلدا؛ اقتباسی از یک کتاب
در ابتدای این نشست، مریم چهرقانی دانش‌آموخته علم اطلاعات و دانش‌شناسی در معرفی "ماتیلدا" گفت: فیلم ماتیلدا برگفته از کتابی به همین نام، نوشته "رولد دال" است که برای نخستین بار در ایران در سال ۸۶ توسط "محبوبه نجف‌خانی" ترجمه و با کوشش نشر چشمه در ۲۶۶ صفحه منتشر شده است.
وی با اشاره به چاپ هشتم این کتاب در سال ۹۴ در کشور به خوانش بخش‌هایی از کتاب و معرفی اجمالی آن پرداخت و ادامه داد: فیلم ماتیلدا از بخش نخستین این اثر با عنوان "کتابخوان" اقتباس و توسط "دنی دِ ویتو" در قالب اثری سینمایی به مخاطب ارائه شده است.
در ادامه، سیامک محبوب با اشاره به اقتباس این فیلم از اثری داستانی، نوشته "رولد دال" درباره نویسنده اثر گفت: "رولد دال"، داستان‌نویس و فیلم‌نامه‌نویس مشهور انگلیسی و صاحب آثاری مانند "چارلی و کارخانه شکلات‌سازی"،" جیمز و هلوی غول‌پیکر"، "ماتیلدا" و "آقای روباه شگفت‌انگیز" و ... است که بیشتر آثار او از جمله آنهایی که نام بردیم به صورت فیلم درآمده است.
پژوهشگر حوزه مطالعات خواندن، درباره اهمیت آثار این نویسنده ادامه داد: کتاب‌های رولد دال در دنیای کتابخوانی دارای اهمیت فراوان است؛ بدین ترتیب که گیرایی آن، مخاطب را به خواندن دیگر آثار وی علاقمند کرده و خواننده را به یک چرخه مطالعاتی وارد می‌کند.
وی درباره استقبال مخاطبین از آثار این نویسنده در سراسر جهان گفت: بر اساس آخرین گزارش سالانه "حق امانت عمومی" در سال ۲۰۱۴، در مجموع یک میلیون نسخه از آثار این نویسنده در کتابخانه‌های عمومی انگلستان به امانت رفته است و حدود ۲۰۰ میلیون نسخه از کتاب‌های وی نیز در سراسر جهان به فروش رسیده است.
محبوب درباره این نویسنده ادامه داد: رولد دال در آثار بسیاری دیگر از نویسندگان نیز تأثیرگذار بوده است و درونمایه‌ها و مضامین اصلی آثار وی را می‌توان در مجموعه پرطرفداری مانند "هری پاتر" اثر "جی. کی. رولینگ"، جست‌و‌جو کرد. نویسنده هری پاتر به تعبیر خود، نه تنها از رولد دال الهام گرفته؛ بلکه بسیاری ایده‌های او را در آثارش به کار برده است.
دبیر مجله الکترونیکی مطالعات خواندن درباره کارگردان و بازگشت سرمایه فیلم "ماتیلدا" گفت: "دنی دِ ویتو" کارگردانی متوسط در حوزه فیلم‌های کمدی و ساخت سریال است. سرمایه ساخت این فیلم حدود ۳۳ میلیون دلار بوده و فیلم به واسطه کمبود مخاطب عام و محدود شدن به مخاطب کودک، تنها موفق به بازگشت دو برابر این هزینه در فروش جهانی شده که در دنیای سینما، رقم قابل توجهی به‌شمار نمی‌آید.
وی درباره ژانر فیلم "ماتیلدا" گفت: این فیلم در ژانر فانتزی جای می‌گیرد. در این ژانر، عموماً، داستان به کندی آغاز می‌شود. نویسنده صحنه را طراحی کرده، چالش‌ها را تشریح و داستان را پی‌ریزی می‌کند. پس از معرفی شخصیت‌ها و قابلیت‌های آنان، ضرباهنگ تندتر می‌شود و هرچه ماجرا پیش می‌رود بر ضرباهنگ نیز افزوده می‌شود.
مدیرکل برنامه‌ریزی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ادامه داد: خط داستان فانتزی بر مبنای خیر و شر است. قهرمان اغلب، خیر است و سرانجام با تلاش و پس از کشمکش‌هایی بر شَر و نیروهای بد‌ذات داستان پیروز می‌شود. شخصیت‌های این نوع داستان، مرزبندی خوب یا بد دارند. اغلب دارای استعدادهایی خاص در سحر و جادو هستند و بخشی از داستان حول این موضوع است که قهرمان، چگونه آن را کشف می‌کند.
محوری‌ترین مضامین ماتیلدا
پژوهشگر حوزه کتابخانه‌های عمومی مضامین این فیلم را در ۴ محور اصلی تشریح کرد و گفت: "ستایش کتابخوانی"، "نقد خانواده"، "نقد تلویزیون" و "نقد آموزش" مضامین محوری این فیلم را تشکیل می‌دهند.
وی درباره مضمون "ستایش کتابخوانی" در این فیلم گفت: فیلم در ابتدا به سراغ یک کودک (ماتیلدا) در خانواده‌ای می‌رود که اهل کتابخوانی نیستند اما روزنامه و مجله در خانه وجود دارد. ماتیلدا با مطالعه همین روزنامه‌ها و مجله‌ها خواندن می‌آموزد و سپس به خواندن کتاب نیز علاقه نشان می‌دهد. اما در سلسله ارزش‌گذاری داستان، روزنامه و مجله چیزی پیش‌پا افتاده است که در هر خانه‌ای یافت می‌شود ولی کتاب رسانه‌ای والا است که تنها وارسته‌ها می‌توانند به آن دست یابند و همین خواندن کتاب است که ماتیلدا را تبدیل به موجودی متفاوت از تمام بزرگسالان می‌کند.
محبوب درباره "نقد خانواده" به عنوان دیگر محور این فیلم ادامه داد: نقد خانواده و افراد بالغ، عنصری است که رولد دال را با نویسندگان پیش از خود مانند چارلز دیکنز پیوند می‌دهد. این نویسندگان، افرادی هستند که از طرف کودکان در مقابل بزرگسالان و دنیای خشن و خالی از عاطفه آنان می‌ایستند و به کودک می‌آموزند تا دنیای دیگری برای خود بسازد.
وی درباره "نقد تلویزیون" به عنوان یکی دیگر از محورهای این فیلم گفت: این اثر، هم‌زمان با دوران جنگ تلویزیون و کتاب در انگلستان نوشته شده است. انگلستان در آن دوره، جامعه‌ای نسبتاً کتابخوان بوده که برنامه‌های تلویزیونی در آن کم کم جایگزین کتابخوانی شده و از آمار مطالعه می‌کاهد. بنابراین برخی نگران این موضوع هستند و به نوعی در صدد مبارزه با تلویزیون برمی‌آیند.
آثار اقتباسی در سینمای جهان
محبوب، اقتباس از آثار موفق ادبی را از مهم‌ترین عوامل فروش فیلم در جهان دانست و گفت: تا امروز ۸۰ درصد از جوایز "اسکار" و ۷۵ درصد از جوایز "امی" به فیلم‌های اقتباسی تعلق گرفته است. این بدین معنا است که یک کتاب می‌تواند پس از تولید، خوانده شدن و پرمخاطب شدن به فیلم تبدیل شود و آزمون مناسبی برای تولید فیلم باشد. کتاب پر فروش، تضمینی برای فروش بالای فیلم محسوب می‌شود.
کشف کتابخوانی و لذت خواندن
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به تشریح دو وجهه کار فرهنگی پرداخت و گفت: در وجهه اول، می‌توانیم بگوییم "فرهنگ خوب است و کار فرهنگی لازم است" و مردم را وادار به فرهنگی شدن کنیم، اما در وجهه دیگر کار فرهنگی را می‌توانیم با ارائه جذاب و توصیف لذت‌بخش آن کار، برای مخاطب جذاب کنیم. کاری که ما در حوزه ترویج خواندن انجام می‌دهیم از نوع اول است. اما باید بپذیریم، افرادی که خودشان لذت خواندن را کشف کرده‌اند، به راحتی از مطالعه دست نمی‌کشند. بنابراین در کتابخانه‌های عمومی باید زمینه کشف کتابخوانی و لذت خواندن را برای مخاطب به وجود آوریم.
محبوب تأکید کرد: "خواندن" باید لذت‌بخش و شادی‌آفرین باشد و ما در ترویج خواندن باید زمینه این خوشی را به شکلی برای مخاطب فراهم کنیم که پس از یک بار چشیدن، آن را پیگیری کند و همچنان به دنبال آن باشد.
آخرین نشست پژوهش "به تماشای کتاب" در سال جاری با پرسش و پاسخ درباره کتاب و فیلم سینمایی ماتیلدا و بررسی برخی روش‌های ترویج خواندن به پایان رسید.
کد مطلب: 4785
